دکتر اردشیر صالح پور

اعلام می کنم ! : عنوانی است به طنزواعتراض وسخره ،که بیش از هر چیز به فرامین آمرانه ی حُکام واُمرای سیاسی وحکومتی شباهت دارد .ترکیبی از حیرت وسئوال!؟
نوعی خطابه وجدیتی که ناگاه به هیچ گرفته می شود.
سابقه ی این احکام به ادبیات خطابه ای “روم ” باز می گردد ونامه های سر گشاده ی روم باستان “Epistel”که خطابه های “سیسرون ” از همه مشهور تراست ونمونه ی خودمانی آن کودتای سوم اسفند۱۲۹۹ “رضا خان میرپنج”به انشای “سید ضیاء”که: من حکم می کنم … ادامه مطلب …

رمان «از چشم‌های شما می‌ترسم» نوشته فرخنده حاجی‌زاده

همه ی شخصیت‌های این قصه واقعی هستند، و به زندگی روزمره ،تاریخ و واقعیتی عینی‌تر – ذهن نویسنده – تعلق دارند.
خواننده با خواندن این چند جمله بر صفحه ی سفید کتاب و با پیش زمینه‌ای ذهنی کتاب را ورق می‌زند. پیش که می‌رود در می‌یابد نویسنده به او کلک نزده است. ادامه مطلب …

ازدست‌هایم
چکیده
همه چیز
حساب همه چیز ادامه مطلب …

ساعد احمدی

* خانم حاجی‌زاده! برای شروع صحبت‌مان بهتر است تلقی خودتان را نسبت به ادبیات بعد از مشروطه یا به نوعی بعد از هدایت به عنوان پرچم‌دار آن تا این زمان بیان کنید. علت پرسشم بر‌می‌گردد به این اعتقاد که هر هنرمندی – در اینجا «نویسنده» - باید تکلیف خودش را با نوسنده‌های قبل از خودش روشن کند. ادامه مطلب …

مسعود میری

۱
این که چرا به یک کتاب شعر پرداخته می‌شود، مسأله‌ی نقد را با ما در میان می‌گذارد. «مسأله نقد» برای من، مسأله‌ی تکاپوهای من است که در یک اثر مظاهره دارد. اما این ظهور و خفاها بازی درخشانی را رقم می‌زند که می‌توانم با این در جهان بازی رها شدن‌ها، کلمه‌های خاموش را در چشم‌اندازی دیگر به گفتن وادار کنم. ادامه مطلب …

معرفی کتاب ۱۷ اوت ۲۰۰۶

گفتگوی تلفنی

مجله‌ی رادیویی نگاه‌ها و اندیشه‌ها امشب به معرفی دو کتاب اختصاص دارد، فرنگیس حبیبی.

کتاب نخست «نوشته‌ی فرخنده حاجی‌زاده» است با عنوان «من، منصور و آلبرایت» که انتشارات خاوران آن را در پاریس در ۲۸۵ صفحه منتشر کرده است.

ادامه مطلب …

میزگرد «سینما و ادبیات» با حضور: فرخنده حاجی‌زاده‌، عنایت سمیعی و ناصر فکوهی

اگر رمان می‌خوانیم؛ حتماً که با روایتی غیر‌رسمی از وقایع اجتماعی مواجهیم. اگر رمان می‌نویسیم، حتماً که شخصیت‌هایمان در بستر رویدادهای اجتماعی جان می‌گیرند. چطور می‌شود وقتی یک سطر از دیالوگی را می‌خوانیم حواس‌مان نباشد به خاستگاه زبانی و طبقاتی و اجتماعی کاراکتر؟ انگار تمام این ریشه‌های اساسی‌ِ ساختارهای داستانی در بطن مناسبات‌ِ اجتماعی‌ِ هر عصری پنهان است. رمان بدون کارکرد اجتماعی‌اش گویی چیزی کم دارد. به نظر می‌رسد ریشه ندارد. نه باور‌پذیر می‌شود، نه تاثیرگذار، نه ماندگار. پس برای همین است که وقتی شروع می‌کنیم به نوشتن ناخودآگاه به این نکته‌ها فکر می‌کنیم. می‌دانیم تمام شاخه‌های فرهنگ و هنر اگر در هر عصری توانسته مخاطب جهانی پیدا کند به این دلیل بوده است که خالقش دغدغه‌های اجتماعی داشته و به تعبیری فرزند زمانه‌ی خود بوده است. شاخک‌هایش به رخدادهای پیرامون حساس بوده و راه‌های درونی‌کردن این موقعیت‌ها را دانسته است. و مهم‌ترین بخش هم دست بر قضا همین است. یعنی به قسمی به پدیده‌های اجتماعی نگاه کند که در عین نقد فعال وضعیت موجود به زیبایی‌شناسی کار لطمه نزند. نویسنده نمی‌تواند در نقش مصلح اجتماعی به روایت مشغول شود. ممکن است در داستانش لایه‌هایی از این نوع نگاه دیده شود ولی کار نویسنده لزوماً اصلاح نیست. ابتدا متن است و ساختار محکم داستانی و بعد فرصت قرائت‌های گوناگون برای مخاطب فراهم می‌شود. در این میانه نباید غفلت کنیم از نقش مهم و تاثیرگذار منتقد‌ان و نظریه‌پردازان که حلقه‌ی واسطه‌ی میان متن و مخاطب‌اند. آنها می‌توانند با پیگیری‌ِ کدهای موجود در متن لایه‌های اجتماعی را برجسته کنند و به بررسی مناسبات، رخدادها، و تحولات اجتماعی که نشانه‌هایش در خط روایت وجود دارد، بپردازند. در این وضعیت هر رمانی می‌تواند به مثابه‌ یک کتاب مرجع رویدادهای اجتماعی تلقی شود. چون سیر تطور و تحول شخصیت اصلی در بستر روایی با توجه به رویدادهای موجود در متن است که به وقوع پیوسته و در ذهن مخاطب باقی می‌ماند. ما بدون‌ِ دریافت این نشانه‌ها از وضعیت اقتصادی و اجتماعی و سیاسی شخصیت‌ها قادر به همراهی با متن نیستیم و یادمان باشد که در انتزاعی‌ترین نوع روایت‌ها هم این خوانش از رمان یا داستان کوتاه و شعر ضروری‌ست. در سال‌های اخیر این لایه‌ها در رمان ایرانی کمرنگ شده است‌. برای بررسی این وضعیت و آسیب‌شناسی ماجرا از یک جامعه‌شناس (‌ناصر فکوهی‌)؛ یک نویسنده و منتقد (‌عنایت سمیعی‌)؛ یک رمان‌نویس و شاعر (‌فرخنده حاجی‌زاده‌) دعوت کردیم تا به تحلیل این موقعیت بنشینند. در این نشست ما به جریان‌های افراطی این روزهای ادبیات داستانی ایران پرداختیم‌. به توجه بیش از اندازه به فرم و زبان و غفلت از ثبت رویدادها و تحولات هر دهه در رمان‌. به نقش اجتماعی روایت که منجر به زنده‌کردن رمان می‌شود. همچنین به ساختار فرهنگ کتابخوانی در جامعه‌ی امروز و بیشتر از اینها که در ادامه می‌خوانید…

ادامه مطلب …

محمود معتقدی

بازیابی روزگار از یادرفته!

«نزدیک دروازه‌ی مشتاقیه‌ام. باد که از لای بوته‌ها می‌گذرد. هوا پر می‌شود از بوی گل سرخ. روی زمین زانو می‌زنم… تیغ آفتاب دارد به وسط آسمان نزدیک می‌شود…

اسکلت‌های فلزی وسط میدان نگاهم را به طرف خود می‌کشند. مجسمه‌ها به صورتی چندش‌آور و وحشتناک کنار هم چیده شده‌اند». (ص ۲۱۷)

ادامه مطلب …

برف موها تکان نمی‌خورد

نه این که نباشد باد

یا تکمیل کرده است ژستم را کلاه

غمگین که نیستم!

ادامه مطلب …

فرخنده حاجی زاده

(دکتر سیمین دانشور، شهرزاد قصه‌ی نوین ایران)

در اردیبهشت ماه سالی در شهری از شهرهای ایران دختری دیده به جهان گشود که قرار بود در آینده نامش به عنوان اولین زن قصه‌نویس در ساحت ادبی ایران ثبت شود. مهم نیست که «سیمین دانشور» شاگرد مدرسه‌ی مهرآیین بود یا فرزند چندم خانواده‌ی حکمت و دانشور و یا در امتحانات نهایی دوره‌ی متوسطه شاگرد اوّل سراسر کشور شد. حتا مهم نیست که در عصر انفجار اطلاعات و با این که سیمین از معتبرترین دانشگاه کشورش (دانشگاه تهران) در زمانه‌ی خود دکترا گرفت و سال‌های بسیاری از عمرش را در همین دانشگاه صرف تدریس و تحقیق کرد، هنوز درِ کلاس‌های ادبیات بر روی آثار او و هم‌فکرانش بسته است و دانشجویان ما ادبیات را هم‌چون گذشته به شکل و شیوه‌ی دست نخورده‌ی میراث باستانی می‌آموزند. ادامه مطلب …